हरिः ओम्

Sloka Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

સુન્દરકાંડ.
અથ પંચત્રિંશસ્સર્ગઃ

તાં તુ રામકથાં શ્રુત્વા વૈદેહી વાનરર્ષભાત્ |
ઉવાચ વચનં સાંત્વ મિદં મથુરયા ગિરઃ||1||

ક્વતે રામેણ સંસર્ગઃ કથં જાનાસિ લક્ષ્મણમ્|
વાનરાણાં નરાણં ચ કથામાસીત્ સમાગમઃ||2||

યાનિ રામસ્ય લિંગાનિ લક્ષ્મણસ્ય ચ વાનર|
તાનિ ભૂયઃ સમાચક્ષ્વ ન માં શોકઃ સમાવિશેત્||3||

કીદૃશં તસ્ય સંસ્થાનં રૂપં રામસ્ય કીદૃશં|
કથ મૂરૂ કથં બાહૂ લક્ષ્મણસ્ય ચ શંસ મે||4||

એવમુક્તસ્તુ વૈદેહ્યા હનુમાન્મારુતાત્મજઃ|
તતો રામં યથા તત્ત્વ માખ્યાતુમુપચક્રમે||5||

જાનંતી બત દિષ્ટ્યા માં વૈદેહિ પરિપૃચ્છસિ|
ભર્તુઃ કમલ પત્રાક્ષિ સંસ્થાનં લક્ષ્મણસ્ય ચ||6|||

યાનિ રામસ્ય ચિહ્નાનિ લક્ષ્મણસ્ય ચ યાનિ વૈ|
લક્ષિતાનિ વિશાલાક્ષી વદતઃ શ્રુણુ તાનિ મે||7||

રામઃ કમલપત્રાક્ષઃ સર્વસત્વમનોહરઃ|
રૂપદાક્ષિણ્ય સંપન્નઃ પ્રસૂતે જનકાત્મજે||8||

તેજસાઽઽદિત્ય સંકાશઃ ક્ષમયા પૃથિવી સમઃ|
બૃહસ્પતિ સમો બુદ્દ્યા યશસા વાસવોપમઃ||9||

રક્ષિતા જીવલોકસ્ય સ્વજન સ્યાભિરક્ષિતા|
રક્ષિતા સ્વસ્ય વૃત્તસ્ય ધર્મસ્ય ચ પરંતપઃ||10||

રામોભામિનિ લોકસ્ય ચાતુર્વર્ણસ્ય રક્ષિતા|
મર્યાદાનાં ચ લોકસ્ય કર્તા કારયિતા ચ સઃ||11||

અર્ચિષ્મા નર્ચિતોઽત્યર્થં બ્રહ્મચર્યવ્રતે સ્થિતઃ|
સાધૂનાં ઉપકારજ્ઞઃ પ્રચારજ્ઞઃ શ્ચ કર્મણામ્||12||

રાજવિદ્યા વિનીતશ્ચ બ્રાહ્મણનામુપાસિતા|
શ્રુતવાન્ શીલસંપન્નો વિનીતશ્ચ પરંતપ||13||

યજુર્વેદ વિનીતશ્ચ વેદવિદ્ભિઃ સુપૂજિતઃ|
ધનુર્વેદેચ વેદેષુ વેદાંગેષુ ચ નિષ્ઠિતઃ||14||

વિપુલાંસો મહાબાહુઃ કંબુગ્રીવઃ શુભાનનઃ|
ગૂઢજત્રુઃ સુતામ્રાક્ષો રામો દેવિ જનૈશ્રુતઃ||15||

દુંદુભિ સ્વન નિર્ઘોષઃ સ્નિગ્ધવર્ણઃ પ્રતાપવાન્|
સમ સ્સમવિભક્તાંગો વર્ણં શ્યામં સમાશ્રિતઃ||16||

ત્રિસ્થિરઃ ત્રિપ્રલંબશ્ચ ત્રિસમઃ ત્રિષુચોન્નતઃ|
ત્રિતામ્ર ત્રિષુ ચ સ્નિગ્ધો ગંભીર ત્રિષુ નિત્યશઃ||17||

ત્રિવલીવાં સ્ત્ર્યવનતઃ ચતુર્વ્યંગઃ ત્રિશીર્ષવાન્|
ચતુષ્કલઃ ચતુર્લેખઃ ચતુષ્કિષ્કુઃ ચતુસ્સમઃ||18||

ચતુર્દશ સમદ્વંદ્વઃ ચતુર્દંષ્ટ્રઃ ચતુર્ગતિઃ|
મહોષ્ઠહનુનાસશ્ચ પંચસ્નિગ્ધોઽષ્ટવંશવાન્||19||

દશપદ્મો દશબૃહ ત્ત્રિભિર્વ્યાપ્તો દ્વિશુક્લવાન્|
ષડુન્નતો નવતનુઃ ત્રિભિર્વ્યાપ્નોતિ રાઘવઃ||20||

સત્યધર્મપરઃ શ્રીમાન્ સંગ્રહાનુગ્રહે રતઃ|
દેશકાલવિભાગજ્ઞઃ સર્વલોકપ્રિયં વદઃ||21||

ભ્રાતા ચ તસ્ય દ્વૈમાત્ર સૌમિત્રિ રપરાજિતઃ|
અનુરાગેણ રૂપેણ ગુણૈશ્ચૈવ તથાવિથઃ||22||

તાવુભૌ નરશાર્દૂલૌ ત્વદ્દર્શનસમુત્સુકૌ|
વિચિન્વંતૌ મહીં કૃત્સ્નાં અસ્માભિરભિસંગતૌ||23||

ત્વામેવ માર્ગમાણૌ તૌ વિચરંતૌ વસુંધરામ્|
દદર્શતુ ર્મૃગપતિં પૂર્વજેનાવરોપિતમ્||24||

ઋશ્યમૂકસ્ય પૃષ્ઠે તુ બહુપાદપસંકુલે|
ભ્રાતુર્ભયાર્તમાસીનં સુગ્રીવં પ્રિયદર્શનમ્||25||

વયં તુ હરિરાજં તં સુગ્રીવં સત્યસંગરમ્|
પરિચર્યાસ્મહે રાજ્યાત્ પૂર્વજેનાવરોપિતમ્||26||

તતસ્તૌ ચીરવસનૌ ધનુઃ પ્રવરપાણિનૌ|
ઋશ્યમૂકસ્ય શૈલસ્ય રમ્યં દેશમુપાગતૌ||27||

સ તૌ દૃષ્ટ્વા નરવ્યાઘ્રૌ ધન્વિનૌ વાનરર્ષભઃ|
અવપ્લુતો ગિરેસ્તસ્ય શિખરં ભયમોહિતઃ||28||

તતઃ સ શિખરે તસ્મિન્ વાનરેંદ્રો વ્યવસ્થિતઃ|
તયોઃ સમીપં મામેવ પ્રેષયામાસ સત્વરમ્||29||

તાવહં પુરુષવ્યાઘ્રૌ સુગ્રીવ વચનાત્પ્રભૂ |
રૂપલક્ષણસંપન્નૌ કૃતાંજલિરુપસ્થિતઃ||30||

તૌ પરિજ્ઞાતતત્વાર્થૌ મયા પ્રીતિસમન્વિતૌ|
પૃષ્ઠમારોપ્ય તં દેશં પ્રાપિતૌ પુરુષર્ષભૌ||31||

નિવેદિતૌ ચ તત્ત્વેન સુગ્રીવાય મહાત્મને|
તયોરન્યોઽન્ય સલ્લપાદ્ભૃશં પ્રીતિ રજાયત||32||

તતસ્તૌ પ્રીતિસંપન્નૌ હરીશ્વરનરેશ્વરૌ|
પરસ્પર કૃતાશ્વાસૌ કથયા પૂર્વ વૃત્તયા||33||

તતઃ સ સાંત્વયામાસ સુગ્રીવં લક્ષ્મણાગ્રજઃ|
સ્ત્રી હેતોઃ વાલિના ભ્રાત્રા નિરસ્ત મુરુતેજસા||34||

તતસ્ત્વન્નાશજં શોકં રામસ્યા ક્લિષ્ટકર્મણઃ|
લક્ષ્મણો વાનરેંદ્રાય સુગ્રીવાય ન્યવેદયત્ ||35||

સ શ્રુત્વા વાનરેંદ્રસ્તુ લક્ષ્મણે નેરિતં વચઃ|
તદાસીન્નિષ્પ્રભોઽત્યર્થં ગ્રહગ્રસ્ત ઇવાંશુમાન્||36||

તતસ્ત્વદ્ગાત્રશોભીનિ રક્ષસા હ્રિયમાણયા|
યાન્યાભરણ જાલાનિ પાતિતાનિ મહીતલે||37||

તાનિ સર્વાણિ રામાય આનીય હરિયૂધપાઃ|
સંહૃષ્ટા દર્શયામાસુર્ગતિં તુ ન વિદુસ્તવ||38||

તાનિ રામાય દત્તાનિ મયૈ વોપહૃતાનિ ચ|
સ્વનવંત્યવકીર્ણાનિ તસ્મિન્ વિગતચેતસિ||39||

તાન્યંકે દર્શનીયાનિ કૃત્વા બહુવિધં તવ|
તેન દેવ પ્રકાશેન દેવેન પરિદેવતમ્||40||

પશ્યતસ્તાનિ રુદત સ્તામ્યતશ્ચ પુનઃ પુનઃ|
પ્રાદીપયન્ દાશરથેસ્તાનિ શોકહુતાશનમ્||41||

શયિતં ચ ચિરં તેન દુઃખાર્તેન મહાત્મના|
મયાપિ વિવિધૈર્વાક્યૈઃ કૃછ્છા દુત્થાપિનઃ પુનઃ||42||

તાનિ દૃષ્ટ્વા મહાબાહુઃ દર્શયિત્વા મુહુર્મુહુઃ|
રાઘવઃ સસૌમિત્રિઃ સુગ્રીવે સ ન્યવેદયત્||43||

સ ત્વાદર્શનાદાર્યે રાઘવઃ પરિતપ્યતે|
મહતા જ્વલતા નિત્યમગ્નિનેવાગ્નિ પર્વતઃ||44||

ત્વત્કૃતે તમનિદ્રા ચ શોકશ્ચિંતા ચ રાઘવમ્|
તાપયંતિ મહાત્માનમગ્ન્યગાર મિવાગ્નયઃ||45||

તવાદર્શન શોકેન રાઘવઃ પ્રવિચાલ્યતે|
મહતા ભૂમિકંપેન મહાનિવ શિલોચ્ચયઃ||46||

કાનનાનિ સુરમ્યાણિ નદીઃ પ્રસ્રવણાનિ ચ|
ચરન્ ન રતિમાપ્નોતિ ત્વા મપશ્યન્ નૃપાત્મજે||47||

સત્વાં મનુજશાર્દૂલ ક્ષિપ્રં પ્રાપ્સ્યતિ રાઘવઃ|
સમિત્રભાંધવં હત્વા રાવણં જનકાત્મજે||48||

સહિતૌ રામસુગ્રીવાવુભાવકુરુતાં તદા|
સમયં વાલિનં હંતું તવચાન્વેષણં તથા||49||

તતસ્તાભ્યાં કુમારાભ્યાં વીરાભ્યાં સ હરીશ્વરઃ|
કિષ્કિંધાં સમુપાગમ્ય વાલી યુદ્ધે નિપાતિતઃ||50||

તતો નિહત્ય તરસા રામો વાલિન માહવે|
સર્વેષાં હરિ સંઘાનાં સુગ્રીવમકરોત્ પતિમ્||51||

રામસુગ્રીવયોરૈક્યં દેવ્યેવં સમજાયત|
હનુમંતં ચ માં વિદ્ધિ તયોર્દૂતમિહાગતમ્||52||

સ્વરાજ્યં પ્રાપ્ય સુગ્રીવઃ સમાનીય હરીશ્વરાન્ |
ત્વદર્થં પ્રેષયામાસ દિશો દશ મહાબલાન્ ||53||

આદિષ્ટા વાનરેંદ્રેણ સુગ્રીવેણ મહૌજસા|
અદ્રિરાજ પ્રતીકાશાઃ સર્વતઃ પ્રસ્થિતા મહીમ્||54||

તતસ્તુ માર્ગામાણાવૈ સુગ્રીવ વચનાતુરાઃ|
ચરંતિ વસુધાં કૃત્સ્નાં વયમન્યે ચ વાનરાઃ||55||

અંગદો નામ લક્ષ્મીવાન્ વાલિસૂનુ ર્મહાબલઃ|
પ્રસ્થિતઃ કપિશાર્દૂલઃ ત્રિભાગબલસંવૃતઃ||56||

તેષાં નો વિપ્રણષ્ટાનાં વિંધ્યે પર્વતસત્તમે|
ભૃશં શોકપરીતાના મહોરાત્રગણા ગતાઃ||57||

તે વયં કાર્યનૈરાશ્યાત્ કાલસ્યાતિક્રમણે|
ભયાચ્ચ કપિરાજસ્ય પ્રાણાં સ્ત્યક્તું વ્યવસ્થિતાઃ||58||

વિચિત્ય વનદુર્ગાણિ ગિરિપ્રસ્રવણાનિ ચ|
અનાસાદ્ય પદં દેવ્યાઃ પ્રાણાં સ્ત્યક્તું સમુદ્યતાઃ||59||

દૃષ્ટ્વા પ્રાયોપવિષ્ટાંશ્ચ સર્વાન્ વાનરપુંગવાન્|
ભૃશં શોકાર્ણવે મગ્નઃ પર્યદેવયદંગદઃ||60||

તવ નાશં ચ વૈદેહિ વાલિનશ્ચ વધં તથા|
પ્રાયોપવેશમસ્માકં મરણં ચ જટાયુષુઃ||61||

તેષાં ન સ્સ્વામિસંદેશા ન્નિરાશાનાં મુમૂર્ષતાં|
કાર્યહેતો રિવાયત શ્શકુનિ ર્વીર્યવાન્ મહાન્||62||

ગૃધરાજસ્ય સોદર્યઃ સંપાતિર્નામ ગૃધરાટ્|
શ્રુત્વા ભાતૃવધં કોપાત્ ઇદં વચનમબ્રવીત્||63||

યવીયાન્કેન મે ભ્રાતા હતઃ ક્વ ચ નિપાતિતઃ|
એત દાખ્યાતુ મિચ્ચામિ ભવદ્ભિઃ વાનરોત્તમાઃ||64||

અંગદો ઽકથય ત્તસ્ય જનસ્થાને મહદ્વધમ્|
રક્ષસા ભીમરૂપેણ ત્વા મુદ્દિશ્ય યથાતથમ્||65||

જટયુષો વધં શ્રુત્વા દુઃખિત સ્સોઽરુણાત્મજઃ|
ત્વાં શશંસ વરારોહે વસંતીં રાવણાલયે||66||

તસ્ય તદ્વચનં શ્રુત્વા સંપાતેઃ પ્રીતિવર્ધનમ્|
અંગદપ્રમુખા સ્તૂર્ણં તતઃ સંપ્રસ્થિતા વયમ્||67||

વિંધ્યા દુત્થાય સંપ્રાપ્તાઃ સાગરસ્યાંત મુત્તરમ્|
ત્વદ્દર્શનકૃતોત્સાહા હૃષ્ટાઃ તુષ્ટાઃ પ્લવંગમાઃ||68||

અંગદપ્રમુખાસ્સર્વે વેલોપાંત મુપસ્થિતાઃ|
ચિંતાં જગ્મુઃ પુનર્ભીતાઃ ત્વદ્દર્શનસમુત્સકાઃ||69||

અથાહં હરિસૈન્યસ્ય સાગરં પ્રેક્ષ્ય સીદતઃ|
વ્યવધૂય ભયં તીવ્રં યોજનાનાં શતં પ્લુતઃ||70||

લંકા ચાપિ મયા રાત્રૌ પ્રવિષ્ટા રાક્ષસાકુલા|
રાવણશ્ચ મયા દૃષ્ટઃ ત્વં ચ શોકપરિપ્લુતા||71||

એતત્તે સર્વ માખ્યાતં યથાવૃત્ત મનિંદિતે|
અભિભાષસ્વ માં દેવિ દૂતો દાશરથે રહમ્||72||

તં માં રામકૃતોદ્યોગં ત્વન્નિમિત્ત મિહાગતમ્|
સુગ્રીવ સચિવં દેવિ બુદ્દ્યસ્વ પવનાત્મજમ્||73||

કુશલી તવ કાકુત્‍સ્થ સર્વશસ્ત્રભૃતાં વરઃ|
ગુરોરારાધને યુક્તો લક્ષ્મણશ્ચ સુલક્ષણઃ||74||

તસ્ય વીર્યવતો દેવિ ભર્તુઃ તવ હિતે રતઃ|
અહમેકસ્તુ સંપ્રાપ્તઃ સુગ્રીવ વચનાદિહ||75||

મયેય મસહાયેન ચરતા કામરૂપિણા|
દક્ષિણા દિ ગનુક્રાંતા ત્વન્માર્ગવિચયૈષિણા||76||

દિષ્ટ્યાહં હરિસૈન્યાનાં ત્વન્નાશ મનુશોચતામ્|
અપનેષ્યામિ સંતાપં તવાભિગમશંસનાત્||77||

દિષ્ટ્યા હિ મમ ન વ્યર્થં દેવિ સાગર લંઘનમ્|
પ્રાપ્સ્યા મ્યહ મિદં દિષ્ટ્વા ત્વદ્દર્શનકૃતં યશઃ||78||

રાઘવશ્ચ મહાવીર્યઃ ક્ષિપ્રં ત્વા મભિપત્સ્યતે|
સમિત્ર બાંધવં હત્વા રાવણં રાક્ષસાધિપમ્||79||

માલ્યવાન્નામ વૈદેહિ ગિરિણા મુત્તમો ગિરિઃ|
તતો ગચ્છતિ ગોકર્ણં પર્વતં કેસરી હરિઃ ||80||

સ ચ દેવર્ષિભિર્દિષ્ટઃ પિતા મમ મહાકપિઃ|
તીર્થે નદી પતેઃ પુણ્યે શંબસાદન મુદ્દરત્||81||

તસ્યાહં હરિણઃ ક્ષેત્રે જાતો વાતેન મૈથિલિ|
હનુમાનિતિ વિખ્યાતો લોકેસ્વેનૈવ કર્મણા||82||

વિશ્વાસાર્થં તુ વૈદેહિ ભર્તુરુક્તા મયા ગુણાઃ|
અચિરાત્ રાઘવો દેવિ ત્વા મિતો નયિતાઽનઘે||83||

અતુલં ચ ગતા હર્ષં પ્રહર્ષેણ ચ જાનકી|
નેત્રાભ્યાં વક્રપક્ષ્માભ્યાં મુમોચાનંદજં જલં||85||

ચારુ તદ્વદનં તસ્યા સ્તામ્રશુક્લાયતેક્ષણં|
અશોભત વિશાલાક્ષ્યા રાહુમુક્ત ઇવોડુરાટ્||86||

હનુમંતં કપિં વ્યક્તં મન્યતે નાન્યથેતિ સા|
અથોવાચ હનુમાંસ્તામુત્તરં પ્રિયદર્શનામ્||87||

એતત્તે સર્વમાખ્યાતં સમાશ્વસિહિ મૈથિલિ|
કિંકરોમિ કથં વાતે રોચતે પ્રતિયામ્યહમ્||88||

હતેઽસુરે સંયતિ શંબસાદને
કપિપ્રવીરેણ મહર્ષિ ચોદનાત્|
તતોઽ સ્મિ વાયુપ્રભવો હિ મૈથિલિ
પ્રભાવતઃ તત્પ્રતિમશ્ચ વાનરઃ||89||

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુન્દરકાંડે પંચત્રિંશસ્સર્ગઃ||

|| Om tat sat ||